Jak usprawniać i rozwijać pamięć dziecka ?

20 lutego 2013

Pamięć – to zdolność do rejestrowania i ponownego odtwarzania zdobytych informacji, wrażeń zmysłowych lub skojarzeń. Rozwija się ona już w życiu płodowym, a pełną dojrzałość osiąga około 15. roku życia. Dziecko musi zapamiętywać wiele rzeczy, informacji nie tylko tych w szkole, ale i tych w codziennym życiu, dlatego dobra pamięć to podstawa.

Na szczęście pamięć można usprawniać. Jeśli chcesz, aby Twoje dziecko dobrze radziło sobie w szkole i w życiu, było mądre i zdolne, a zapamiętywania nowych informacji przychodziło mu bez wysiłku, przeczytaj jak usprawnić i rozwijać jego pamięć w poszczególnych okresach życia.

Okres od urodzenia do 6.miesiąc życia

Tkanka nerwowa (mózg dziecka) kształtuje się już w życiu płodowym, dlatego będąc w ciąży zadbaj o dietę bogatą w witaminy i minerały oraz nienasycone kwasy tłuszczowe, które są niezbędne do prawidłowego kształtowania się mózgu dziecka. Dziecko w łonie matki stopniowo rozwija swoje zdolności poznawcze. Reaguje na stres mamy, uspokaja się słysząc jej głos. Pierwszą informacją, jaką uczy się zapamiętywać, jest głos mamy. Zaraz po urodzeniu to wspomnienie zostaje wzmocnione poprzez bliski z nią kontakt.

Kilkumiesięczne niemowlę potrafi odróżnić głos mamy od głosów innych osób. Kolejna rzecz, jaką zapamiętuje, to twarz i zapach mamy. Między 2–4 miesiącem życia potrafi kojarzyć pewne fakty. Uczy się zapamiętywać, jak działają zabawki, np. jak potrząsnąć grzechotką, by wydobyć z niej dźwięk. W okresie od 4.–6. miesiąca życia maluch rozpoznaje już twarze najbliższych mu osób.

Jeśli chcesz pobudzać, rozwijać pamięć swojego dziecka już od jego urodzenia, chcesz aby maluszek cię zapamiętał, karm go jak najdłużej piersią. Mów do niego jak najwięcej, śpiewaj mu piosenki, bawcie się wspólnie zabawkami. By maluch mógł zdrowo rosnąć i prawidłowo się rozwijać, zadbaj o jego poczucie bezpieczeństwa. Wprowadź stały porządek dnia. Posiłki, spacery, kąpiel, drzemkę staraj się wykonywać zawsze o tej samej porze.

Okres od 6.–12. miesiąc życia

Półroczny maluch wie, że jeśli ktoś znika z zasięgu wzroku, to nie oznacza, że przestaje istnieć. Jest gotowy na wspólne zabawy. Z zafascynowaniem przygląda się też przedmiotom i zabawkom. Najlepszym ćwiczeniem rozwijającym pamięć jest zabawa w „a kuku” – polegająca na zasłanianiu swojej lub dziecka twarzy, chowaniu się. Zabawę w „ a kuku” warto poszerzyć o chowanie pod kocyk zabawek, przedmiotów.

Maluch w tym wieku robi się coraz bardziej rozmowny dlatego rozmawiaj z nim, śpiewaj mu piosenki, recytuj wierszyki, pokazuj i nazywaj zabawki i przedmioty – te doskonałe ćwiczenia pamięci przyczynią się również do rozwoju mowy Twojego dziecka.

Według naukowców duży wpływ na rozwój intelektualny dziecka ma pełzanie i raczkowanie przypadające na czas około 8.–9. miesiąca życia. Pełzając lub raczkując maluch używa czterech kończyn, ruchy tych kończyn rozwijają szlaki nerwowe łączące obie półkule mózgowe, przyczyniając się jednocześnie do szybszego i lepszego przetwarzania informacji – w efekcie pobudzają jego sprawność intelektualną. Pozwól mu za tym pełzać i raczkować po podłodze.

Okres od 12.–24. miesiąca życia

Dziecko w tym okresie obserwuje codzienne zachowania dorosłych, patrzy na czynności jakie wykonują. Następnie stara się wiernie je odtworzyć, naśladuje na przykład: gotowanie, czesanie włosów, odkurzanie, prowadzenie samochodu czy rozmowę przez telefon. Naśladowanie, powtarzanie jest dla dziecka najlepszą nauką, kojarzy w ten sposób i zapamiętuje słowa związane z określonymi sytuacjami.

Nie mów więc dziecku, że ci przeszkadza jak sprzątasz czy gotujesz tylko wciągnij go do tej pracy, dzięki temu wiele się nauczy. Uśmiechaj się do niego, mów prostymi poprawnymi zdaniami, nazywaj osoby rzeczy przedstawione na obrazkach w książeczkach, a zobaczysz jak wiele Twoje dziecko zapamiętało.

Okres od 24.–36. miesiąca życia

Prawidłowo rozwijające się dziecko w tym wieku potrafi przypomnieć sobie pewne wydarzenia, np. u babci był piesek. Pamięta święta, urodziny, imiona koleżanek i kolegów, drogę na plac zabaw. Umie powiedzieć krótki wierszyk, zaśpiewać piosenkę. Jest to niezwykle ważny okres rozwoju dziecka, ponieważ uczy się wykorzystywać język, by na dłużej zatrzymać wspomnienia.

Nauka dziecka w tym wieku musi być dla niego przyjemnością, dlatego najlepiej uczyć go poprzez zabawę. Szukajcie razem ukrytych przedmiotów, wspólnie wykonujcie domowe czynności. Dziecko zapamięta wtedy przykładowo kolejność, w jakiej zakłada się ubrania lub jak myje się zęby.

Myślenie i zapamiętywanie rozwija się także pod wpływem stymulacji dłoni, na końcach których znajdują się szlaki nerwowe. Zadbaj więc o to, by twoja pociecha już od 2. roku życia lepiła z plasteliny, ciastoliny, malowała farbami.

Okres przedszkolny cztero-, pięcio- i sześciolatki

Dziecko w wieku przedszkolnym ma bardzo plastyczny mózg, szybko i łatwo się uczy. Wykorzystaj ten czas i rozwijaj pamięć swojego dziecka. Poniżej propozycje ćwiczeń i zabaw rozwijających jego pamięć.

MEMORY – to klasyczna, znana chyba wszystkim gra. Nazwa pochodzi od angielskiego słowa memory – czyli pamięć. Gra polega na łączeniu w pary, zapamiętywaniu gdzie ukryte są takie same obrazki. Najlepiej, by obrazki przedstawiały: zwierzęta, pojazdy, zabawki, czyli rzeczy bliskie i znane dziecku. Najprostsze wersje przeznaczone są już dla trzylatków. Starsze dzieci doskonale poradzą sobie z większą ilością obrazków. Memory to gra wciągająca na długie godziny całą rodzinę.

GRY PLANSZOWE – to zabawa poprawiająca pamięć dzieci od 4. roku życia. Gry planszowe takie jak: warcaby, szachy, grzybobranie, chińczyk, młynek uczą dzieci planowania ruchu, przewidywania reakcji przeciwnika, rozważania różnych opcji rozgrywki, rozwijają umiejętność zapamiętywania poszczególnych sytuacji oraz poprawiają zdolność logicznego myślenia, która kształtuje się od 5. roku życia.

SKOJARZENIA – gra w skojarzenia rozwija pamięć, koncentrację, spostrzegawczość dziecka. Polega na dobieraniu w pary obrazków, które do siebie pasują, lub wyszukiwaniu w zbiorze tego obrazka, który nie pasuje do pozostałych.

ZAGADKI – uczą dziecko logicznego myślenia, przygotowują do rozwiązywania problemów, wzbogacają słownictwo oraz uczą formułować odpowiedzi na zadane pytania.

CZYTANIE BAJEK – czytaj dziecku przez kilka dni pod rząd tą samą bajeczkę, najlepiej tuż przed zaśnięciem, a przekonasz się, jak doskonale ćwiczysz jego pamięć, kiedy maluch zarecytuje ci znane fragmenty tekstu z pamięci.

Inne zalecenia

Pamiętaj także, by dziecko spędzało dużo czasu na świeżym powietrzu. Ruch i zabawa na powietrzu dotleniają mózg i ulepszają jego pracę. Na dobrą pamięć dzieci wpływa także prawidłowa dieta bogata w witaminy, minerały oraz niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Jeśli chcesz zadbać o prawidłową dietę swojego dziecka przeczytaj artykuł o roli witamin i minerałów w prawidłowym rozwoju dziecka.

Urszula Korbiel – specjalista i terapeuta wczesnego wspierania rozwoju dziecka, logopeda