Prawidłowy i harmonijny rozwój dziecka – rozwój motoryczny

19 lutego 2013

Prawidłowy i harmonijny rozwój dziecka od chwili jego narodzin, aż do momentu podjęcia przez niego nauki w szkole podstawowej zależy od wielu czynników. Tylko poprzez oddziaływanie na wszystkie funkcje poznawcze dziecka dajemy mu szansę na prawidłowy i harmonijny rozwój.

W cyklu artykułów przedstawię Państwu poszczególne etapy rozwoju poszczególnych sprawności dziecka z podziałem na poszczególne lata życia.

Proszę pamiętać, że podane przeze mnie przedziały wiekowe służą jedynie ogólnej orientacji dotyczącej przebiegu rozwoju zdrowego dziecka. Na tej podstawie nie stwierdza się upośledzenia, lecz dokonuje się wyboru poziomu podstawowego, od którego należy rozpocząć stymulację.

W przypadku stwierdzenia braku określonych umiejętności należy przeprowadzić szczegółową diagnozę u specjalisty, a w razie potrzeby rozpocząć terapię.

Część I

Rozwój motoryczny (ruchowy) od 1. miesiąca do 6. roku zycia

Rozwój ruchowy polega na osiąganiu kontroli nad ruchami ciała. Sprawność motoryczna odnosi się natomiast do ruchu dziecka, określa sprawności takie jak chodzenie, stanie, bieganie, rzucanie, wspinanie się i utrzymywania równowagi.

Poniżej rozwój sprawności motorycznej z podziałem na pierwszy, drugi, trzeci, czwarty i piąty rok życia dziecka.

Pierwszy rok życia

Pierwszą sprawnością jaką ćwiczy prawidłowo rozwijające się dziecko, to ruch głowy.

RUCH GŁOWY (w poszczególnych miesiącach życia)

1. miesiąc – Dziecko potrafi leżąc na brzuchu na płaskiej powierzchni oderwać nos od materaca, nisko unosi głowę.

2. miesiąc – Dziecko unosi głowę pod kątem 45 stopni.

3. miesiąc – Dziecko w tym wieku unosi głowę pod kątem 90 stopni, potrafi również utrzymywać sztywną główkę przez około jedną minutę podczas pionowego trzymania.

4. miesiąc – Dziecko unosi głowę pod kątem 90 stopni, samodzielnie utrzymuje główkę podczas pionowego trzymania.

5. miesiąc –  Dziecko leżąc na brzuchu potrafi podnieść klatkę piersiową na wyprostowanych przedramionach. Odwraca głowę w kierunku bodźca, np. na głos matki, nagłe trzaśnięcie drzwiami. Reaguje również na bodźce wzrokowe, np. światło, barwę i ruchowe, np. poruszająca się postać.

6. miesiąc – Dziecko potrafi bez wysiłku, swobodnie odwrócić głowę w kierunku bodźca, utrzymuje sztywną główkę w pozycji pionowej.

UMIEJĘTNOŚĆ SIEDZENIA (w poszczególnych miesiącach życia)

Kolejną umiejętnością, jaką ćwiczy dziecko, jest zdolność siedzenia.

Umiejętność siedzenia rozwija się stopniowo od 3. miesiąca życia. Uzależniona jest od siły mięśni tułowia oraz zdolności utrzymywania głowy w pozycji pionowej. W pozycji siedzącej dziecko obserwuje otoczenie, co bezpośrednio wpływa na jego prawidłowy rozwój poznawczy.

3. miesiąc – Dziecko podejmuje pierwsze krótkie próby siedzenia z całkowitą pomocą opiekuna.

4. miesiąc – Dziecko dalej doskonali umiejętność siedzenia z całkowitym podparciem i pomocą opiekuna.

5. miesiąc Dziecko samodzielnie siedzi z podparciem.

6. miesiąc – Dziecko samodzielne siedzi bez podparcia.

7. miesiąc – Dziecko samodzielnie siedząc bez podparcia ma zdolność wykonywania ruchów w pozycji siedzącej.

8. miesiąc –  Dziecko samodzielnie siada z pozycji leżącej (dowolny sposób).

• Bardzo ważne jest odróżnienie umiejętności samodzielnego siedzenia od umiejętności samodzielnego siadania. Techniki samodzielnego siadania są uwarunkowane indywidualnie, zależą bowiem od siły fizycznej dziecka oraz stopnia rozwoju poszczególnych mięśni.

UMIEJĘTNOŚĆ STANIA (poszczególne miesiące życia)

Następną umiejętnością pojawiającą się w pierwszym roku życia jest zdolność stania. Stanie przyspiesza rozwój poznawczy, ponieważ stojąc dziecko rozszerza swoje pole obserwacji, rozwijają się także kontakty społeczne.

3. miesiąc –  Dziecko podejmuje pierwsze próby przyjmowania pozycji stojącej. Dziecku udaje się raz na krótko usztywnić nogi w kolanach.

4. miesiąc – Podtrzymywane pod pachy niemowlę opiera nóżki o podłoże i utrzymuje na nich ciężar ciała.

5. miesiąc – Niemowlę doskonali umiejętność utrzymywania sztywnych prostych nóżek.

6. miesiąc – Dziecko podciągane za rączki przechodzi z pozycji leżącej lub siedzącej do stojącej, w pozycji stojącej podejmuje pierwsze próby stawiania kroczków.

7. miesiąc – Dziecko samodzielnie stoi.

8. miesiąc – Dziecko podejmuje pierwsze próby samodzielnego wstawania po uchyleniu się i podciągnięciu.

9. miesiąc  – Dziecko doskonali umiejętność podnoszenia się, korzysta z niewielkiej podpory.

10. miesiąc– Dziecko podejmuje pierwsze próby samodzielnego podniesienia się z klęku lub raczkowania.

CHODZENIE

Dzięki chodzeniu dziecko poznaje otaczający go świat – dzięki tej umiejętności może sam wybierać to co chce zobaczyć, powąchać, dotknąć.

Chodzenie jest umiejętnością, w nabywaniu której obserwujemy największe różnice czasowe rozpiętość czasowa to od 9. do 14. miesiąca.

Czas, kiedy dziecko zaczyna chodzić, podobnie jak stanie i siedzenie, zależny jest od siły fizycznej oraz wagi dziecka.

6. miesiąc –  Dziecko wykonuje pierwsze próby stawiania kroczków podczas podtrzymywania pod pachy.

7. miesiąc – Dziecko samodzielnie stoi z podparciem, wykonuje małe kroczki.

8. miesiąc–  Dziecko doskonali sprawności zdobyte w siódmym miesiącu.

9. miesiąc – Dziecko stawia kroki – równocześnie trzyma się obiema rączkami np. brzegu łóżka, lub mebli.

10. miesiąc – Dziecko chodzi prowadzone za obie rączki.

11. miesiąc – Dziecko chodzi przesuwając przed sobą krzesło, wózek, chodzik – rzeczy te służą mu jako podpora.

12.–14 .miesiącDziecko samodzielnie chodzi.

Drugi rok życia

Rozwój motoryczny dziecka w drugim roku życia to czas, w którym dziecko doskonali zdobyte wcześniej umiejętności, zwłaszcza zdolność lokomocji.

12.–13. miesiąc – Dziecko samodzielnie chodzi.

13. miesiąc – Dziecko potrafi zrobić przysiad

16. miesiąc – Dziecko uczy się kopać piłkę.

16.– 17 miesiąc – Dziecko wspina się.

17 .miesiąc – Dziecko uczy się rzucać piłkę.

16.–18. miesiąc – Dziecko biega.

19.–20. miesiąc – Dziecko wchodzi po schodach.

21.–22. miesiąc – Dziecko próbuje samodzielnie rozbierać się.

22.–23. miesiąc – Dziecko potrafi podskakiwać.

21.–24. miesiąc – Dziecko podejmuje pierwsze próby jazdy na rowerku.

• Około 2. roku życia dziecko doskonali umiejętności korzystania z nocnika.

Trzeci rok życia

Rozwój motoryczny trzylatka to okres harmonijnego rozwoju. Dziecko bez trudu porusza się samodzielnie.

Dziecko:

- sprawnie chodzi i biega;

- pewnie trzyma przedmioty w czasie chodzenia;

- stoi 2-3 sekundy na jednej nodze;

- rzuca, kopie, próbuje łapać piłkę;

- jeździ na trójkołowym rowerku;

- samodzielnie wkłada i zdejmuje niektóre części garderoby.

Czwarty rok życia

Czwarty rok życia to dla dziecka przełomowy okres – podejmuje ono edukację przedszkolną. Posiadane umiejętności nie tylko w zakresie dużej i małej motoryki umożliwiają mu odnaleźć się w grupie rówieśniczej. Dziecko doskonali zdobyte umiejętności, ale również uczy się nowych.

Dziecko:

- wchodzi i schodzi po schodach krokiem naprzemiennym;

- sprawnie kopie i rzuca piłkę;

- łapie piłkę przedramionami przyciskając do siebie;

- potrafi przeskoczyć przez przeszkodę, zeskoczyć z niej i podskoczyć.

Piąty i szósty rok życia

Piąty i szósty rok życia to czas utrwalania nabytych wcześniej zdolności.

Zdobyte umiejętności umożliwiają mu samodzielnie funkcjonowanie w grupie rówieśniczej.

Dziecko jest gotowe do podjęcia nauki w szkole.

Dziecko potrafi:

- tańczyć;

- pływać;

- jeździć np. nartach, łyżwach, rolkach;

- powtarzać sekwencje ruchowe;

- stać na jednej nodze z zamkniętymi oczami;

- skakać na skakance.

Urszula Korbiel -  specjalista i terapeuta wczesnego wspierania rozwoju dziecka, logopeda